Carta de outono


                     Amiga:
Neste outono inzado de follas mortas
que escorrentóu a tódolos paxariños
eu anceiaba contarche lédamente
as cousas que me dixo un corvo vello
pro xelóu o vento Norte as miñas verbas
os meus beizos atópanse arrecidos
e non podo falarche con ledicia.

Escoita:
Os nenos probes esgotaron o touciño
e ficaron valeiros os cabazos.
Xan Labrego xa fixo a sementeira
da ferraña que ha de manter ó gando
e do pan pra cocer nos vellos fornos
cando da recolleita chegue o tempo
Aquela abella morreu contra os cristás.
Vin un páxaro morto no camiño.
Polos vieiros da Chaira funga o vento
i o lobo empezóu xa a matar ovellas.

Xa sabes máis ou menos o que pasa.
Máis ou menos o de tódolos outonos.
Están os agros brancos da xeada.
Quéimanse cepos decote nas lareiras
i os labregos xantan zonchos a cotío.
A Chá tapóuse cun chal feito de néboa
e tí nas outas terras onde moras
ollarás coma sempre prás cerdeiras.

De mín podo decirche pouca cousa:
A cada intre atópome máis vello.
Sinto a friaxe do outono nas canelas
e nos meus ollos morreu aquela luz
que alumeaba neles fai tres anos.
Cecáis que non chegue ó mes da sega.


Amiga:
Remato as miñas verbas neste intre
mentras se cobre o chan de follas mortas.
Díme si polas terras onde morres
fai cadaleitos a neve prós paxaros.
Si aínda mantés viva a túa cerdeira.
Si zoa o vento Norte polas noites
e si os porcos osman o San Martiño
Eu penso cear zorza o día da festa.
Das cousas que me dixo o vello corvo
diréiche vagariño outra vegada.

Helena é


                     Helena é un aturuxo
unha aguillada
e moitos berros longos:
¡Ei, poeta!
¡Desperta xa!
¡Desperta!
¡Érguete!
¡Fai poemas!

Canción do probe de pedir


                     Son probe de pedir.
Non teño acougo.
Dín que non teño nada
e teño moito.
Téñote a tí ¡camiño!
¡camiño longo!
Aquel que tén camiño
xa tén dabondo.


De porta en porta  vou
polas vereas
e de tan pouco ter
nin teño penas.


Por eso vou cantando
un canto infindo
que dí que de tan probe
son o máis rico
pois teño o maor ben:
¡longo camiño!


As miñas riquezas ...
Codelos de pan.
Un grolo de viño.
Leito nun pallar.
Cachos de touciño.
¡Camiño pra andar!


E camiño adiante
nas casas dos probes
pró esmoleiro hai sempre
caldiño no pote.


E vieiros adiante
nas casas dos ricos
sempre me agasallan
cun grolo de viño.


Eu son o esmoleiro
probe de pedir.
Pido polas portas.
Síntome feliz.


Cachos de touciño.
Codelos de pan.
Días no camiño.
Noites nun pallar.
Un grolo de viño
e caldo si o hai.
Son dabondo rico.
Non anceio máis.


Dín que non teño nada
e teñoo todo.
Téñote a tí ¡camiño!
¡camiño longo!

Só unha verba


Helena...
Un nome illado na lingua.
Só unha verba 
¡E tantas cousas nela!

O libro de Helena (limiar)


“... pois gracias ás Musas e ó arqueiro
Apolo viven sobre da terra homes que
cantan e saben tocar a cítara.”
HOMERO – “Himno ás Musas”

            Helena co hache diente – cecáis anda Troia polo medio – é, no pensamento do poeta, unha deusa, unha musa, unha fada que ven do mito e volta pra él inspirándolle, de paso, versos ó xograr. En canto que é todas e cada unha desas tres cousas, pódese decir que Helena é tamén unha muller; pro non unha muller calquera desas que poden verse a cotío pasar pola rúas do pobo ou da cidade camiño de ningures ou de non se sabe onde, ou tripando as corredoiras da aldea indo prá casa ou vindo dela co fin de percurar mantenza prá a xente ou prós animás. Decátase un entón, doadamente, de que Helena non é unha muller no senso corrente da verba senón que é a MULLER, ou sexa o IDEAL que, xa se sabe – o poeta sábeo millor que naide - , non eisiste na realidade. Nembargantes, tamén é sabido que os poetas, e sobre todo os poetas líricos, non viven de realidades nin arelan manterse delas senón máis ben de soños, de ilusiós, de pantasías, pra fuxir eisí da tristura que encerra o mundo concreto, real, imperfeuto, que teñen ó redor.
            Os poetas líricos – os outros tamén, pro menos – saben moi ben – con Shakespeare – que “ estamos feitos da madeira dos soños” e saben moi ben – con Homero – que “ tamén os soños son obra de Zeus” e por iso, en troques de andar pola terra na compaña de seres materiaes que arrepían o esprito e fan doer os ollos do corpo e da alma, prefiren ir senlleiros, de vagariño, por riba das nubes, ou do sol, ou de estrelas inda máis lonxanas, á percura dos biosbardos que soñaron, ou soñan, ou pensan soñar aínda, anque sepan tamén por adiantado que endexamáis poderán atopalos.
            As cousas son eisí, non hai que darlles voltas. Mentras vai lembrando e relembrando ontes, soños, vidas que vivéu e mortes que morréu, o poeta, de camiño, camiño a camiñar, vai falando con Helena – deusa, musa, fada, mito, muller – daquelo que se lle ven ás mentes e que coida necesario ceibar de sí se non quere corré-lo risco de estoupar como unha castaña das que se botan no lume pra asalas sin encetar.
            Eis o que, quizabes, xustifica o nacemento deste libriño e de moitos máis libriños do mesmo xeito que andan polo mundo de porta en porta, de alma en alma, de corazón en corazón. E andarán mentras...
            ... Mentras os poetas non podan acadar o derradeiro acougo repousando pra sempre a cansa cabeza no seo da máis fidel das Helenas. Aquela chamada Morte.


XOSE LUIS GARCIA MATO 

Villalba, 27 – Xaneiro – 1.976